Năm 1955, chừng 20 học sinh Việt Nam dân tộc Khơ- me và 30 học sinh của dân tộc Tây Nguyên tập kết ra Bắc có trình độ từ lớp 4 trở lên đi học ở trường trung sơ cấp sư phạm miền núi Trung ương cùng các bạn học sinh dân tộc ít người ở miền Bắc. Chúng tôi được nghe nhiều tiếng nói, âm sắc khác nhau của mỗi dân tộc biểu hiện lòng yêu mến Bác Hồ bằng ngôn ngữ riêng của dân tộc mình: Book Hồ, A Cha Hồ, Ava Hồ, Giàng Hồ, Ké Hồ, Bak Hồ, Um Hồ... và lúc nào chúng tôi cũng mong được gặp Người. Năm học 1956, ước mơ được gặp Prak Hồ của chúng tôi thành sự thật. Người đi thăm lớp học, nơi ở, nhà bếp, sân chơi,... của chúng tôi. Người dặn dò:
- Các cháu là con em các dân tộc trong cả nước về đây học tập để sau này trở thành thầy cô giáo, phải đoàn kết, thương yêu nhau như anh em một nhà. Cố gắng học thật tốt để đem hiểu biết đó xây dựng quê hương mình. Các cháu phải có trách nhiệm mang ánh sáng văn hóa của Đảng về thắp sáng bản mường, buôn rẫy, phum sóc của mình...
Rồi Prak Hồ hỏi:
- Các cháu có đồng ý vậy không?
- Thưa Bác, có ạ! – Tất cả chúng tôi đồng thanh trả lời.
Năm 1957 đoàn đại biểu chính phủ In-đô-nê-xi-a sang thăm Hà Nội, giáo sinh các dân tộc ở trường chúng tôi mặc trang phục theo dân tộc mình, đón đoàn tại lễ đường Trường Đại học Y khoa Hà Nội.
Bác Hồ giới thiệu chúng tôi với tổng thống Xu-các- nô. Rồi Người quay sang hỏi chuyện chúng tôi:
- Cháu là người dân tộc Khơ-me phải không?
- Dạ, phải!
Tôi vô cùng ngạc nhiên vì không hiểu tại sao Prak Hồ biết.
- Cháu học lớp mấy?
Người hỏi tiếp.
- Dạ, lớp 7 ạ!
- Nhớ ba má, quê hương miền Nam không?
- Dạ, nhớ lắm ạ!
Prak Hồ dặn:
- Cố gắng học thật giỏi để biểu hiện tấm lòng nhớ thương ba má và quê hương...
Lần ấy là lần thứ ba và cũng là lần cuối cùng chúng tôi gặp Bác. Từ đó, trong quá trình học tập cho đến khi tốt nghiệp bảo vệ thành công luận án phó tiến sĩ ở Liên Xô (1970) và mãi mãi không bao giờ tôi quên lời dặn dò của Người.
Trần Thanh Pôn kể
Bài đăng trên Báo Sài Gòn, 19-5-1990
(Trích "Truyện kể Bác Hồ với ngành giáo dục". Sách hiện đang sẵn sàng phục vụ tại Thư viện tỉnh Đồng Tháp. Phòng đọc: KEVV20.5013, Phòng mượn: MEVV20.8800 - 8801)