Page 32 - chua nguyen va cac giai thoai mo dat phuong nam

quân đi giúp vua Chân Lạp, tức chàng rể, chồng con gái
của chúa. Chúa viện trợ cho vua cả tàu lẫn binh ỉính để
chống lại vua Xiêm. Sứ thần là người sinh trưởng tại Nước
Mặn (thuộc Qui Nhơn) một nhân vật quan trọng đứng sau
quan tổng trấn. Trước khi lên đường, ông đã để nhiều ngày
giờ bàn bạc và nhận chỉ thị của chúa. Sứ bộ khá đông người
cả quan lẫn lính, vừa nam, vừa nữ; chuyên chở trên những
chiếc thuyền lớn có trang bị vũ khí và bài trí lộng lẫy. Khi
sứ thần đến kinh đô Oudong, thì dân chúng Chân Lạp,

thương nhân Bồ Đào Nha, Nhựt Bổn, Trung Hoa đã tụ họp
đông đảo để tiếp đón và hoan nghinh. Vì sứ thần là người
quen thuộc, từng làm đại diện thường trú từ lâu, chớ không
phải là sứ giả mới đến lần đầu”.(3)
Gần đây, trong quyển “Chuyện các bà trong cung
Nguyễn”(4) có chép chuyện bà Ngọc Vạn, xin được trích
nguyên văn như sau để tham khảo:

"... Sau khi Nguyễn Hoàng đặt nền hành chánh chặt
chẽ ở Phú Yên, nước Chiêm Thành chỉ còn là một lãnh thổ
nhỏ hẹp ứng với ba tỉnh Khánh Hòa, Phan Rang, Phan
Thiết sau này. Nước Chân Lạp tuy to lớn, mầu mỡ nhưng
người thưa, luôn bị quân Xiêm xâm lấn, bắt thần phục,
triều công, uất hận vô cùng. Năm 1618, vua Sanyopo

3. Christopho Borri, Relation de la nouvelle mỉsson des pères de la
compagnie de Jésus au Royaume de Cochinchine - Roma, 1931.
Bonifacy dịch và chú giải trong BA VH, 1931, số III- IV.
4. Nguyễn Đắc Xuân, Chuyện các bà trong cung Nguyễn, tập III, NXB
Thuận Hóa, 1997, tr. 5-15.

33