Page 42 - chua nguyen va cac giai thoai mo dat phuong nam

“Năm 1658, hai hoàng thân So và Ang Tan, con của
quan Phụ chính Prah Outey, đã thoát nạn trong lúc quốc
vương Ponhea Chan sát hại gia đình vị Phụ chính 16 năm
trước, cầm quân nổi dậy chống lại nhà vua. Bị quân triều
đình phản công mãnh liệt, hai vị chạy trôn sang cung
hoàng hậu Ngọc Vạn, vợ của tiên vương Chey Chetta II. Hai
vị nhờ hoàng hậu xin binh nhà Nguyễn đến giúp khôi phục
ngai vàng. Chúa Hiền nhận lời, phái một đạo quân viễn
chinh vào tháng 10 năm 1658 đến giúp hai hoàng thân.
Một hạm đội Cao Miên do một vị hoàng thân chỉ huy chặn
đánh đạo quân Việt Nam, bị thua to ngoài khơi Bà Rịa.
Quân nhà Nguyễn tiến vào bắt quốc vương Ponhea Chan
nhốt trong cũi sắt đem về tỉnh Quảng Bình. Quốc vương
băng hà ở đấy. Quân Việt Nam đặt hoàng thân So lên ngôi
vua tước hiệu là Batom Réachéa.

“Nhờ người Việt Nam mới được làm vua, quốc vương
Batom Reachea ký hòa ước nhận triều cống chúa Nguyễn
hàng năm và cho người Việt định cư trong lãnh thổ, được
làm chủ phần đất khai hoang và hưởng quyền lợi ngang
hàng với người Miên”.

Trong khi đó, chuyện “Bà Ngọc Vạn làm hoàng hậu
Chân Lạp” hay “Sự tích Cochinchine”(1), lại viết:
“Năm 1660, Rama Chan qua đời, với sự đồng ý của chúa
Hiền, con trai bà Ngọc Vạn là Batom Reachea lên ngôi. Bà

1. Nguyễn Đắc Xuân, Chuyện các bà trong cung Nguyễn, tập III, NXB
Thuận Hóa, 1997, tr. 5-15.

43