Sẽ có một ngày nhành hoa úa tàn, cây sẽ thay lá và trơ trụi. Sẽ có một ngày những gì thuộc về quá khứ vốn khẳm sâu trong tiềm thức cũng bị vơi dần trong trí nhớ. Sẽ có một ngày những xu hướng hôm nay có thể trở nên lạc hầu rồi bị mai một. Và sẽ có một ngày chúng ta sẽ già đi và rồi không còn trên thế gian này. Thế nhưng, tri thức dường như đi ngược lại với chân lý ấy, bởi vốn dĩ, tất cả trí tuệ và các công trình nghiên cứu, công trình khoa học hay những chân lý của cuộc sống đã được lưu giữ trong những quyển sách tuyệt vời do con người tạo ra.
Mỗi quyển sách ẩn chứa nhiều điều diệu kỳ, tựa như một phép màu, chúng khơi gợi, hun đúc mỗi con người đến với con đường đi tìm tri thức, mang lời tri ân hay đồng cảm trước những nỗi đau, xoa dịu những mảnh vỡ số phận trước nghịch cảnh và hơn bao giờ hết, sách được sinh ra với một sứ mệnh, mở ra một con đường cho những người hiếu đọc có hướng đi đúng đắn để hoàn thiện trí tuệ và nhân cách của mình.
Và có lẽ chúng ta bắt gặp những điều kỳ diệu ấy khi đọc câu chuyện về người con xứ Thanh – anh Trương Mạnh Toàn đã nương theo những trang giấy và xem sách là người bạn hữu, vừa san sẻ, vừa động viên ấy trong những phút giây cam go trên chiến địa, vừa tâm tình, vừa “đối thoại” với anh khi trở về với cuộc sống thường nhật. Câu chuyện không quá dài, chỉ là lời ghi chép từ người khác, nhưng chỉ bấy nhiêu đó cũng đủ để chúng ta học tập và noi theo những phẩm chất tốt đẹp của anh Toàn. Người ta dùng nhiều mỹ từ cho những nét tính cách đáng quý của người con cụ Hồ khi anh không chỉ trân trọng và giữ gìn những giá trị vô giá từ số sách anh đã cố góp nhặt từng quyển mà còn ở sự san sẻ và khuyến cho những người xung quanh, thổi lên ngọn lửa yêu sách cho những ai vốn ít chú trọng đến việc đọc.
Là một người yêu sách hơn cả, anh Toàn đã có hẳn “gia tài” là một tủ sách từ số tiền dành dụm ăn sáng ở thời còn đi học, thật đáng ngưỡng mộ cho niềm đam mê và sự nhiệt huyết của anh với sách. Và chiến tranh đến, như một cơn bão quét qua một ngôi làng nhỏ, những trận chiến khốc liệt và nguy hiểm, người thanh niên ấy phải tạm gác giấc mơ tri thức để dùng những phần công sức phụng sự Tổ quốc, để trở thành con cụ Hồ đáng kính. Nhưng chiến tranh vẫn mãi là chiến tranh. Bên cạnh những vinh quang chói lọi của giây phút chiến thắng, bên cạnh những thất bại thì bất hạnh hiện hữu với những mất mác, hy sinh. Và rồi, cuộc chiến kia đã khiến cổng trường đại học đóng chặt vĩnh viễn với anh khi một chân phải để lại nơi chiến trường trong ngày về, đó là nỗi bất hạnh lớn lao với một người hiếu học như anh.
Thế nhưng, thương tật chỉ có thể khiến anh mất một phần cơ thể, chứ không hề làm anh đổ vỡ trong tâm hồn. Bởi dường như, những thứ không giết người ta được lại càng khiến người ta trở nên mạnh mẽ, khi anh Toàn vẫn đọc, nghiền ngẫm rồi hàn gắn, vá lại vết thương lòng sau những ký ức với những ngày con trong quân ngũ, nhờ những tinh hoa thế giới “Thép đã tôi thế đấy”, “Một người chân chính”… Phải chăng, đây giống như điều mà đại văn hào Victor Hugo từng viết “Chính từ sách mà người khôn ngoan tìm được sự an ủi khỏi những rắc rối cuộc đời”. Những vết sẹo hữu hình có lẽ mãi không thể mất đi trên cơ thể anh Toàn nhưng những vẻ đẹp khuất lấp trong tâm hồn vẫn chưa một lần nhạt phai của con người thương binh giàu nghị lực ấy.
Những điều tốt đẹp từ anh không nằm ở việc đọc sách nữa, nó còn nằm ở sự chia sẻ và truyền lửa cho người khác cùng anh đọc sách và trau dồi. Từ một người yêu sách năm nào, giờ đây anh còn dùng chính ngôi nhà cấp 4 của mình thành nơi đọc sách của mọi người, đặc biệt là lứa tuổi thiếu nhi. Trẻ thơ mang trong mình tâm hồn thuần khiết, nhưng sau này, đây sẽ là những “người chủ tương lai” của đất nước, có lẽ việc gieo mầm tri thức từ sớm có thể trong tương lai sẽ gặt hái được những quả ngọt vô giá. Đi bằng chân gỗ, không vì thế mà anh Toàn lại ngừng truyền nhiệt huyết cho những ai có chí cầu tiến, dẫu từng bước chân đi, chẳng mang lại cho anh một đồng tiền nào cả, giá trị cốt lõi nằm ở đó là những bước chân tiếp lửa khi anh không còn sống từ những vinh quang mặt trận năm ấy, anh sống trong niềm yêu sách, sự tín nhiệm và trân trọng từ rất nhiều người.
Người ta nói nhiều về sách, về sự trường tồn của tri thức, nhưng không ai nói về những người lặng lẽ, góp thêm chút lửa cho “văn hóa đọc” nhân rộng. Tin tôi đi, không phải ngẫu nhiên mà anh Toàn lại làm một công việc không công như thế, bởi hơn bất kỳ ai, anh hiểu rõ sách mang lại cho anh những gì, và bằng khả năng của mình, anh chính là hy vọng để rồi sẽ có những người được “chữa lành” vết thương như anh.
Đọc một quyển sách, ngửi mùi giấy, tưởng chừng như chạm đến bến bờ tri thức mới, bởi những điều tuyệt vời ẩn chứa bên trong. Những quyển sách chỉ làm tròn sứ mệnh khi bản thân nó nằm ngay trên tay chúng ta chứ không phải ở nơi giá sách hay một hộc bàn nào đó. Quyển sách hôm nay bạn đọc có thể không giúp gì cho bạn lúc bấy giờ, nhưng trong tương lai, một khoảng tình cờ nào đó, bạn sẽ phải cảm ơn nó vì trước đây mình đã đọc qua nó rồi. Đọc sách không phải để người ta nghĩ mình tri thức hay thông thái, cốt lõi nằm ở chỗ mình có thể thấu hiểu và lĩnh hội những kiến thức vừa uyên bác, vừa gần gũi nhằm rèn luyện nội lực bản thân một cách tròn trĩnh. Cuộc đời mỗi chúng ta có thể sẽ đọc rất nhiều quyển sách, thậm chí chúng ta sẽ chẳng nhớ gì sau khi đọc sách qua một thời gian rất lâu, như tựa hồ việc ta ăn không nhớ mình ăn bao nhiêu mỗi năm, nhưng chúng đã hóa thành một phần xương máu ta đấy thôi.
Thầm cảm phục trước những việc làm của nhân vật trong câu chuyện, ta càng thấm thía giá trị đích thực của sách và việc đọc sách. Đáng quý thay, những người làm cầu nối tri thức, gieo mầm tương lai. Bởi lẽ, sẽ có một ngày hoa tàn úa nhưng hương vẫn thơm, vẫn làm nao lòng người ngửi. Sẽ có một ngày cành cây thay lá nhưng sự xanh tươi rồi sẽ sớm trở lại. Sẽ có một ngày ta đọc vô số quyển sách nhưng ta chẳng nhớ nội dung là gì. Nhưng sẽ có một ngày những quyển sách đã hóa vào thân ta một phần trí tuệ mang tên tri thức!