“Tuyệt vọng” là hai từ đủ để diễn tả hết một thất bại quá lớn trong gia đình hay trong công việc ở quá khứ, hiện tại khi không còn cách để cứu vãn được. Nhưng trước “tuyệt vọng” ở quá khứ, hiện tại thì sự hồi sinh đang dần hiện ra ở ngày mai, tương lai phía trước. Nó đã xuất hiện trong tác phẩm “Tin ở ngày mai” của tác giả Nguyễn Hữu Phan - một phạm nhân đang cải tạo ở trại giam Tân Lập đáng để chúng ta suy ngẫm...
Trước hết tôi xin gọi tắt tên tác giả là “anh”. Một người thanh niên tài năng và có một gia đình, ai đọc tác phẩm rồi đều mong ước và xen lẫn cả nuối tiếc và chính bản thân tôi cũng thấy tiếc. Chính cái tuổi trẻ ấy và cũng chính vì cái tôi quá lớn đó đã đưa anh dần xa gia đình và xã hội. Cái tuổi trẻ quá nóng vội, bất chấp tất cả để đạt được mục đích mà anh phải đem cả hạnh phúc gia đình mình ra để đánh đổi, để rồi kết quả đạt được là thất bại, rồi tuyệt vọng và... Ngay khi bản thân mình lúc gặp khó khăn thì lại trách móc ba mẹ, anh, em mình, không ai quan tâm, giúp đỡ, sự ỷ lại ấy, không như ý muốn để anh tự mình bước đi trên con đường cũ không lối thoát. Người xưa thường nói “Sai một li là đi một dặm” hay “trật con tán là bán con trâu”, để chỉ ra những người cẩu thả, tính nông cạn, không lường trước được sự việc diễn ra to lớn như thế nào. Bởi vậy nếu anh biết quý trọng gia đình, người thân mình, nếu anh chịu chia sẻ hay giải bày ra hết những suy nghĩ hay khúc mắc, để mọi người cùng nhau giải quyết và tìm cách giúp anh, thì anh không phải vấp ngã lần thứ hai. Ngược lại, anh lại hờn trách họ không ai chịu giúp đỡ, một suy nghĩ quá nông cạn, hẹp hòi dẫn tới sai lầm tiếp theo thì anh phải gánh chịu nó.
Khi gia đình bé nhỏ của anh đã không còn, nhưng anh vẫn còn một gia đình lớn hơn, sẵn sàng cưu mang anh, an ủi, động viên anh, vậy mà anh lại không biết trân trọng. Ở trong gia đình to lớn đó vẫn còn có ba mẹ anh luôn âm thầm, lặng lẽ theo sau bước chân anh, để nâng đỡ anh dậy mỗi khi anh vấp ngã.
“Nước biển mênh mông không đong đầy lòng mẹ
Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha”
Hai câu ca dao trên để diễn tả công ơn to lớn của ba mẹ đối với chúng ta. Để dạy dỗ chúng ta biết rằng ơn nghĩa của ba mẹ không gì có thể so sánh được, từ khi chúng ta còn trong bụng mẹ đến khi chúng ta trưởng thành. Khi bản thân ta phải mang tù tội, ba mẹ dù sức khỏe có yếu đi, nhưng vẫn đi thăm chúng ta, chỉ có thế thôi đủ để nói lên tình thương của bậc cha mẹ dành cho con của mình. Mãi đến khi anh vấp ngã lần thứ hai anh mới suy nghĩ được tình cảm thiêng liêng đó và từ lần đó anh mới thấy nuối tiếc, tuy có muộn nhưng còn hơn không. Và anh đã tin rằng tương lai tươi sáng đang đợi anh phái trước. Khi anh hiểu ra, mọi người thân của mình vẫn còn quan tâm đến mình, cùng với sự giáo dục, khích lệ tạo điều kiện từ các cán bộ, cán bộ quản giáo của trại. Chính những hình ảnh tươi đẹp ấy đã tác động đến anh, làm cho suy nghĩ của anh thoáng hơn, tích cự hơn, dần dần anh mới hiểu ra, anh thấy quý trọng những gì anh đang có.
Tôi là đọc giả của anh, tôi có phần nuối tiếc, hờn trách và ngưỡng mộ anh. Nuối tiếc vì anh đã làm đổ vỡ một gia đình bé nhỏ mà hạnh phúc, con phải sống xa cha mẹ, mất đi một công việc quá tốt. Hờn trách vì anh suy nghĩ không chín chắn để rồi anh phải vào vòng lao lý lần thứ hai. Ngưỡng mộ anh vì anh dám nói ra sự thật và thấy mình hối hận vì gieo cái chết trắng cho mọi người và anh quyết tâm lấy lại phần “người” cho chính mình. Anh dám phê phán và tự chê trách mình trong quá khứ, hiện tại và tin một niềm tin tươi sáng ở ngày mai. “Gia đình” dù lớn hay nhỏ cũng là một tế bào của xã hội, gia đình có tốt, có giàu đẹp, thì xã hội mới tốt, mới giàu đẹp, gia đình là gốc của xã hội. Gia đình là nơi chúng ta cùng nhau chia sẻ, gắn kết yêu thương với tất cả mọi người lại với nhau, để chúng ta dù ở bất cứ đâu cũng mong một ngày về đoàn tụ cùng gia đình.
Nhân đây, tôi cũng xin cảm ơn anh đã cho tôi những bài học quý giá để tôi nhìn anh mà rút ra những bài học cho bản thân mình. Tôi biết dù tôi có ở hoàn cảnh nào thì gia đình tôi vẫn ở bên tôi, cùng tôi vượt qua. Vợ tôi, con tôi đang chờ đợi tôi ngày trở về; ba mẹ tôi luôn mong đợi tôi ngày sum họp đại gia đình. Tuy tôi và anh ở hoàn cảnh khác nhau, phạm tội khác nhau nhưng chung quy lại đều vi phạm pháp luật, đều chấp hành án ở hai trại khác nhau. Nhưng ở tôi có một niềm tin giống anh là ‘tin ở ngày mai” tươi sáng, có động lực, mục tiêu phấn đấu để vươn lên, trở thành một người có ích cho xã hội và cho đất nước sau này.
Trần Hòa Thuận