Về "lịch sử" hai chữ đồng bào, có nhà nghiên cứu cho rằng đã xuất hiện trong Nguyễn Tất Thành từ năm 1918 trong khi cùng đấu tranh chống thuế với nhân dân miền Trung. Hai chữ ấy đã "đi theo" Tất Thành, Văn Ba, Nguyễn Ái Quốc, Thầu Chín, Hồ Chí Minh... Đó là "đồng bào trong nước, đồng bào người Việt ở Pháp, đồng bào Hoa kiều...".
Năm 1930, tháng 3, theo cụ Tài Ngôn, ở nhà số 5 phố Hòa Mã, Hà Nội kể lại với con cháu rằng, sau khi đi Trung Quốc, Thầu Chín trở về Xiêm. Đến một cổng trường dạy tiếng Việt cho con em Việt kiều, cụ Tài Ngôn giới thiệu với Thầu Chín một câu đối:
"Cha ông đâu, sông núi ở đâu? Đất lạ tháng ngày trơ mặt bạc. Anh em hỡi, đồng bào ta hỡi! Thù chung non nước tạc lòng son".
Cụ Tài Ngôn kể: "Mình "hạ" câu "tháng ngày trơ mặt bạc" là tỏ ý chê bai những người giàu có, là Việt kiều, mà khi quyên góp cho Tổ quốc cũng chẳng đóng góp được bao nhiêu. Còn chữ "lòng son" là ngầm ý nói về những người cách mạng, người cộng sản".
Ngừng một lát, cụ Tài nói:
- Cái ông Thầu Chín này tinh lắm. Ông ấy bảo tôi: Chắc anh lại đả kích ông Y. chứ gì. Người ta chưa giác ngộ một phần cũng do ta chứ. Đã là đồng bào, đã mất nước thì ai cũng thẹn mặt cả. Nên đổi là "Đất lạ tháng ngày thẹn mặt". Câu sau cũng nên đổi là "Thù chung non nước ghi lòng". Đã là người Việt Nam, cũng là con Lạc cháu Hồng, là đồng bào, cùng chung máu mủ, ai cũng có thù chung mất nước chứ riêng gì người cách mạng lòng son, dạ sắt.
Kể xong, cụ Tài Ngôn cười to:
- Cái ông Thầu Chín ấy mà! Khiếp lắm...
(Trích "Bác Hồ viên ngọc quý của mọi thời đại". Sách hiện đang sẵn sàng phục vụ tại Thư viện tỉnh Đồng Tháp. Phòng đọc: KAVL17.8376, Phòng mượn: MEVV16.5052 - 5053)