Thông thường con cái chưa đến tuổi 18, nếu mắc sai lầm hoặc phạm tội, pháp luật buộc cha mẹ chịu trách nhiệm thay cho con. Việt Nam ta có câu "Con dại, cái mang". "Cái" là một từ Việt cổ, nghĩa là "mẹ".
Đối với người cán bộ cách mạng, có lúc phong trào lên xuống, đồng chí phạm sai sót, lỗi chính lại không phải ở quần chúng, ở người thừa hành. Mà có thể là do đường lối giữ không vững, phương pháp vận dụng máy móc, giáo điều, kế hoạch không tỉ mỉ nên dẫn đến không thành công, thất bại. "Đóng góp" và có khi "quyết định" sự thất bại đó là do cán bộ phụ trách.
Ông bà, cha mẹ, thầy cô giáo, cán bộ phụ trách lãnh đạo có nêu cao tinh thần trách nhiệm, tinh thần tự phê bình, lòng thương yêu, độ lượng mới đảm nhiệm việc rèn luyện, giáo dục con cái, công nhân, đồng bào, chiến sĩ. Mỗi khi công việc chưa đem lại kết quả như mong muốn, người phụ trách thấy mình thiếu sót, tự phê bình, dám nhận trách nhiệm về mình - người ấy mới rất đáng khâm phục.
Chúng ta thường thấy trong cơ quan, đơn vị đôi lúc ai đó có khuyết điểm thì cán bộ phụ trách cơ quan coi như mình "vô can", người thì "đao to búa lớn", kẻ thì "đắm đò giặt mẹt", nhân thể cho thêm một đòn "chí tử". Đó là những biểu hiện thiếu chân thành, không thương yêu người có lỗi, thiếu trách nhiệm chung.
Năm 1946, khi thành lập Chính phủ kháng chiến, Bác có nói:
"Về ông Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, ông Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam và về ông Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh, không có mặt ở đây. Lúc nước nhà đang gặp bước khó khăn các ông ấy lại bỏ đi. Nay không có họ ở đây, chúng ta cũng cứ gánh vác được như thường. Nhưng nếu anh em biết nghĩ lại mà trở về thì chúng ta vẫn hoan nghênh. Nếu trong Chính phủ có người khác lầm lỡ thì lỗi ấy tôi xin chịu, xin gánh vác và xin lỗi đồng bào...".
Ta cũng biết Bác đã không chỉ một lần này tự phê bình và "xin lỗi đồng bào".
Có đồng chí bộ đội về hưu khẳng định:
- Muốn và dám nhận lỗi còn phải có lòng tự tin, tự trọng, có tinh thần dũng cảm nữa chứ!
(Trích "Bác Hồ viên ngọc quý của mọi thời đại". Sách hiện đang sẵn sàng phục vụ tại Thư viện tỉnh Đồng Tháp. Phòng đọc: KAVL17.8376, Phòng mượn: MEVV16.5052 - 5053)