Trong xã hội phong kiến thuở trước, nam và nữ cầm tay nhau, bắt tay nhau, khoác tay nhau... là điều tối kỵ. Nhất là đối với nam nữ thanh niên con nhà "thi lễ" và "khuê các" cũng như đối với cả những người nhiều tuổi có ý thức giữ gìn phong hóa cổ truyền, vi phạm điều cấm kỵ đó thường không thể không bị miệng tiếng thế gian chê bai.
Cách mạng tháng Tám bùng nổ, hơn một năm sau, tiếng súng toàn quốc kháng chiến chống Pháp vang lên. Từng đoàn, từng đoàn cán bộ, đảng viên, công nhân, viên chức, thanh niên, trung niên và không ít người già rời Thủ đô và các thành thị về nông thôn, lên miền núi công tác trên mọi lĩnh vực hoạt động. Đời sống thật gian khổ, kham khổ và cũng khắc khổ. Món ăn văn hóa thường chỉ có bài đơn ca, đồng ca, những chuyện tiếu lâm, những thiên độc tấu... động viên chính trị.
Thắng lợi chiến dịch mùa thu năm 1950 mở thông những đường qua lại giữa Việt Nam và Trung Quốc. Nhiều đoàn cán bộ, học sinh... từ miền Bắc sang Bắc Kinh và Hoa Nam công tác, trao đổi kinh nghiệm, tham quan và học tập. Trong những hành lý văn hóa đem về có món "nhảy múa" mà đầu trò là điệu "ương ca". Món sinh hoạt văn hóa mối này nhanh chóng được một số anh em công tác tại cơ quan Văn phòng Trung ương Đảng yêu thích. Bác Hồ vui vẻ khuyến khích bằng sự trực tiếp tham gia của mình, nhất là sau mấy giờ lao động buổi chiều, kết hợp nghệ thuật với thể dục.
Những người từ Trung Quốc về thỉnh thoảng gọi nhau bằng tiếng "quan hỏa": "Theo ý theo" (khiêu nhất khiêu). Bác dịch nôm na vui đùa từng chữ một là: "Nhảy một nhảy".
Một hôm, trong một cuộc họp của Mặt trận Liên Việt có đủ các giới công, nông, thanh, phụ, già, trẻ, gái, trai, đến giờ nghỉ, đồng chí điều khiển hội nghị cũng đề nghị mọi người nhảy múa cho vui. Ra sân, các giới thanh niên, trung niên, từng tốp, từng tốp vừa vỗ tay vừa diễn ương ca. Một số đồng chí đảng viên những năm ba mươi và một số vị nhân sĩ, thân sĩ đứng nhìn, biểu thị nhiệt tình ủng hộ và cổ vũ bằng những ánh mắt nụ cười. Trong số này có bà Thục Viên, một nhà giáo dạy học đã nhiều năm ở Hà Nội và là đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên, được nhân dân Thủ đô tin cậy, quý mến.
Bỗng đâu, Bác Hồ từ trong phòng họp bước ra, đi thẳng tới chỗ các vị cao niên, vui vẻ mời: "Chúng ta cùng nhảy một nhảy chứ?". Rồi Bác khoác tay bà Thục Viên. Bất ngờ, bị động và cũng hào hứng, bà Thục Viên ngoắc chặt khuỷu tay Bác. Bác bước dồn dập và quay tròn. Bà hối hả theo và quay theo. Giữa sân, các tốp nhảy trẻ trung đều nhìn về phía Bác. Tiếng vỗ tay đánh nhịp và tiếng "sol la sol" chuyển thành lạc điệu và lộn xộn. Ngoài hàng rào, sau một bụi tre, mấy cô gái người Tày đứng nhìn say sưa và có phần ngơ ngác. Chỉ một chốc, bà Thục Viên luống cuống "bắn" cả một chiếc dép vào chân Bác Hồ... Cũng vừa lúc đó có chuông vào họp lại.
Mấy tuần sau, tôi theo anh Trường Chinh đến dự một buổi họp thi đua ái quốc tổ chức tại Văn Lãng, dưới chân Đèo Khế. Họp đến gần nửa buổi, cuộc thảo luận trở thành tranh cãi rất gay go. Đồng chí điều khiển hội nghị lúng túng. Bác Tôn Đức Thắng, ngồi ở giữa hàng ghế đầu, bỗng đứng phắt lên, nói to:
- Thôi, nhảy một nhảy đã nào.
Mọi người vỗ tay ran rồi ùa ra sân. Chỉ trong chốc lát đã có cảnh tượng nhộn nhịp sol la sol.
Đồng chí Trường Chinh, đang vừa nghe vừa xem lại bản đánh máy bài nói chuyện của mình, quay lại cười với tôi:
- Hay nhỉ! Vui nhỉ!
- Thưa anh, cũng là một bước nhảy "bài phong" giản dị.
- Đúng, Bác Hồ cổ vũ cho đời sống mới, văn hóa mới, giản dị và hiệu quả như thế đấy.
(Theo Quang Đạm)
(Trích "Bác Hồ viên ngọc quý của mọi thời đại". Sách hiện đang sẵn sàng phục vụ tại Thư viện tỉnh Đồng Tháp. Phòng đọc: KAVL17.8376, Phòng mượn: MEVV16.5052 - 5053)