Dốt thì dại, dại thì hèn. Vì không chịu dại, không chịu hèn, cho nên thanh toán nạn mù chữ là một trong những việc cấp bách và quan trọng của nhân dân các nước dân chủ mới.
Trong thời kỳ nô lệ, chính sách ngu dân của đế quốc Pháp đã hãm 95 phần 100 nhân dân ta vào nạn mù chữ.
Cách mạng Tháng Tám thành công, tinh thần ham học của đồng bào ta được cởi mở, cán bộ thì hăng hái phục vụ nhân dân. Do đó, trong một năm, bình dân học vụ đã dạy được hơn ba triệu đồng bào biết đọc, biết viết.
Kháng chiến bùng nổ, khó khăn rất nhiều. Nhưng, hưởng ứng lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch: "Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm", cán bộ bình dân học vụ đã cố gắng khắc phục khó khăn, anh dũng chiến đấu chống giặc dốt. Theo báo cáo của Nha bình dân học vụ thì trong những năm kháng chiến đã có:
Hơn 252.000 lớp sơ cấp với hơn 7.907.900 học trò.
Hơn 103.500 lớp dự bị với hơn 2.513.000 học trò.
1.580 lớp bổ túc với hơn 77.700 học trò.
Vừa ra sức đánh giặc, cứu nước, vừa ra sức học, đó là một thành tích vẻ vang mà toàn thế giới đã khen phục nhân dân ta.
Từ ngày hoà bình trở lại, bình dân học vụ ở miền Bắc đã dạy được:
Hơn 611.000 học trò sơ cấp.
Hơn 528.000 học trò dự bị.
69.000 học trò bổ túc.
Nhân dịp này, báo Nhân dân thành thật chúc mừng và khen ngợi những anh chị em giáo viên và cán bộ bình dân học vụ đã xứng đáng là những "Anh hùng vô danh", đồng thời cũng chúc mừng những đồng bào đã cố gắng đi học.
Cố nhiên, bên những thành tích tốt đẹp, việc tổ chức và việc dạy học còn có những khuyết điểm cần phải sửa chữa để tiến bộ hơn nữa.
Chúng tôi đề nghị: Từ nay về sau, chương trình của bình dân học vụ cần ăn khớp với chính sách chung là củng cố hoà bình, thực hiện thống nhất.
Nội dung dạy và học cần liên hệ thiết thực với những công tác chung: Củng cố miền Bắc, chiếu cố miền Nam, thi đua yêu nước, khôi phục kinh tế, củng cố quốc phòng, phòng gian, bảo mật, v.v.
Bình dân học vụ không những dạy đọc, dạy viết, mà còn phải chú trọng dạy đạo đức công dân. Như vậy bình dân học vụ sẽ góp phần xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh cho hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ trong cả nước.
C.B.
Báo Nhân dân, số 554, ngày 8-9-1955.
(Sđd. Tập 8, tr.64-65)
(Trích "Chuyện kể Bác Hồ với nhà giáo". Sách hiện đang sẵn sàng phục vụ tại Thư viện tỉnh Đồng Tháp. Phòng đọc: KEVV18.3661, Phòng mượn: MEVV18.7131 - 7132)