Page 86 - nguyen sinh huy chan dung mot nha nho
P. 86
*
$$ bi6n alruydn tri tish $en yeu n$fc ... tlrss lrhily$h ln dng $6i {IS01 tSlI}
c6n dai trong thiri phong kidn nhh Nguy6n ddu lb nguiri xau c& thi
qui th4t th bdt c6ng vb phi lich sr}. Quan lai trong tridu cflng c6
nhidu hang. BOn canh nhimg thrl "trhnh hd", nhu Nguy6n Th6n,
cha con Hohng Cao Khii...lh nhidu vi tim crich bho vO moi vdn quf
vin htia dAn tdc, tim cdch che ch&, h6 tro cho cdc nhh nho hoat
d6ng chdng Phrip, nhu Cao XuAn Duc, Dbo Tdn...Khric v6,i giai
doan truic, lfc nby Nguy6n Sinh Huy da d6 ph6 birng, lai lhm
quan, nOn m6'i quan h6 cria cu v6'n r6ng r6i, lai chng rOng hon. Nhh
6ng thuimg xuy6n lh noi di lai, gap 96, dbm dao cria c6c danh nho,
quan lai quan t6m ddn vAn m6nh ddt nuoc dAn t6c. Sinh hoat nhy
cria Nguy6n Sinh Huy v6 ctng bd fch ddi v6i Nguy6n Tait Thhnh.
N6 lb m6i trutmg cung cdp cho Thirnh m6t khdi lr:ong tri thtic vd
ctrng phong phf vd x6 hQi phong kidn ViQt Nam nrii ri€ng, phr:ong
Ddng n6i chung. Nr5 chinh lir co s&, lh tu li6u sdng dd sau nhy, nim
1923, khi trb thbnh Nguy6n Ai qudc, anh tri ltf ph6ng vdn bdo
Ogoniok (Li6n XOyu lrn ndm L924 vi6t "Bdn bdo ctio ud Bd.c hy,
Trung ky ud, Nam h5t"<zt
Sau mdy nim xa cdch, cha con 6ng ldn ndy trb lai Hudgiira ldc
kh6p kinh thhnh ddu cring "cd hdn" vho ngdy 23 thdng 5 6m lich,
ki'niem hhng trim ddng bho bi thqc ddn Phrip szit hai trong cu6c
binh bidn 1885. C&nh Hud thay ddi nhi6u: cdu Tritng Tidn, nhh
,^^2.rP
ciia, cAy c6i dd ndt xiOu veo sau trAn blo n6m Thin (1904) chtra
chlra xong.
BOn hfru ngan Ih khu vr:t nhh cdm quydn Phdp v6ri kiSn tnic dd
s6 cria tba KhAm sri Trung ky, c6ng stl Thira Thi6n, trai linh TAy,
sb Mat Thrim... t{t cA ddu tuimg v6i tr6ng x6a. BOn ti ngan, v6n
d6n dhi thhnh qu6ch rOu phong cd kinh tu thu& nho. 6 dri quan lai,
tridu dinh chia phe, chia phrli kinh chdng nhau: trung thdn bi h6m
hai, gian thdn l6ng hhnh. Lgr dgng tinh trang d6, tba Khdm sti ldn
h:ot n6m hdt quydn hhnh vh tr&thhnh coquan quydn luc cao nhrit
(1) Hd Chi Minh todn tap, tap l, NXB.CTQG, 1995, tr.467479.
(2) H6 Chi Minh toin tap, tap 1, NXB.CTQG, 1995, tr.464469.
91
