Page 8 - TL hoi thao khoa hoc ve dong chi pham huu lau(1906-1959)

-6

odruc cHi pHeM Hrtu rAu -

NHA I,ANH DAo t<rcN TRUI,{G CUA oANG,
Ncuor coN w TU cuA rHANu odNc Nau nO

PGS, TS Nguydn Thanh Tdm
Vi(n Lich stlr Dang

'frong
l6p chi6n si c6ng san dAu tiOn o nudc ra tham gia thdnh lap, x6y
dung DAng cgng san Vidt Nam, d6ng chf pham Hiru LAu (t*. L9) som trd thdnh
mQt c6n b6 ldnh dao, duoc ?ang lga chgn cri vio Ban ChAp hdnh Trung uong
l6m thoi ndm 1930. I'il d6 ddng ehf sudt ddi b6n bi, ki0n trung phAn clarieho l/

tudng dQc lap d6n t6c gdn lien v6i chu nghia xd h6i cna Edng, su nghi€p cricir
m.ang cria nh6n d6n vd lA mQt tron.q nhtng ngudi con uu tri crja Nam B0 Thinh
o --o--
aong ro quoc.

Sinh vdo ndm lg06rtrong m6t gia dinh thq rhri c6ng, cha ldm ngh6 tho
son o xd Hoa An, huydn cao Ldnh, tinh Sa Dec (nay ld tinh Edng Thrip), pham
Hiru LAu l6n lOn gdn b6 v6i.tinh cam gia dinh cha m.e va chiu 6nh h"dd';e, ;r;
chi khi y€u nudc, truyAn th6ng c6ch m4ng cria qu6 huong. cao Ldnh, Sa Ddc li
m6t dia danh nim trong ,ung d6ng. bing-.s6ng b,i, l-o,ig noi titing ir,rO. midn
TlI N.uT BQ gidu.c6, nhung tr6i nhi€u bitin d6ng kh6 dau trong tictr sri qua cric
phdf.altt
tri6u dai phong ki6n nhd Nguy6n vi dudi acn th6ng tri cria thgc ddn
khi bi xdm chi6m nhfrng ndm I BG2-1866 cing v6i ba tinh micn T6y Nam Kj,1ic
d6 Id Vinh Long, An Giang, IIA Ti6n; titip dtin ld hon m6t thri kj dudi 6ch tir6ng
tri cua chri nghia thgc ddn cfr, cta bon phrit xit Ph6p - Nhpt, cria chri nghia thui
ddn mdi do do qudc M!.vd bqn nfrin d^ong, phdn qro" tav 9ai 6p <t{t. Nnan aan

virng nay mang ddng giong con ch6u Lac H6ng dodn ktit gin b6 v6i nhau cung
khai hoang m.o coi, cAn ctr lao rlQng san xuStjanh. dfrng kicn ,r'rong u6i khra;
ch6ng m.gi b6t cdng bpo nguoc vd-ki€n qryet .nong qu6n thir x6m lugc. Tri
n!i.6uIC
\t trudc, d4c biptle tt cuiii tfr6 tli'XtX, nhan d6n Sa D6c vd c6c tinh
mi6n TAy Nam K, da ti6n hdnh nhii:u phong trdo y6u nu6c ch6ng phrip x6m
luoc. Ti€u bi6u ld cuQc khoi nghia cta Binh idy dal nguy€n sorii Truong Dinh
(1860-1864), khdi nghia Thi6n hQ Duong (tti65-lgo?1, kh0i nghia tiguyEn
Trung Truc (1861-1868)... Nguy tr€n d6t Cao Ldnh, sri s6ch da shi.cO-ntiiAu
cu6c n6i d4y cria nhdn ddn ch6ng thgc ddn ph6p.
Tai d6n vdm s6ng-c6n L6 vdo
nrm 1866.9uan. Phrl.n du quan cfia D6c binh Nguy6n T6n Kieu ni dpn sring
-ui
thdn cdng ldm cho_chrilg!6t hoing bo d6n th6o chay. rni vua HimNghi bi mfi
rdi hodng:ylgg,Hue $-7-1884) tr€n dudng l€n srvn phdng cam LQ ({uang Tri)
dd truy€n hich cAn nghia qu6n o Sa Ddc, vinh Long, nn ciang...
Yr.gng,$icri
huong ring li€n tuc chi6n dAu ch5ng qudn Phrip kdo dii nhidu nari cho den d:Au

I
Ngly thdng sinh ctia d6ng chi pham Htu Liu hi6n chua xdc minh duoc.