Page 82 - chua nguyen va cac giai thoai mo dat phuong nam

phương thẩm nghiệm; mà kẻ nào nhiễu dân thì bắt trị
ngay, họa chăng lòng dân yên ổn, khỏi đến nổi dao
động”.

*

* *

Không thấy chúa Nguyễn trả lời, ông liền dâng tấu sớ
xin từ chức về quê. Đến mùa xuân năm Quý Dậu (1753),
tức là gần hai năm sau, chúa Võ vương Nguyễn Phước
Khoát mới triệu ông về kinh giao cho giữ chức Kỷ lục Bố
Chánh dinh.

Trong sử củ không thấy ghi chúa Nguyễn có thuận theo
lời tâu của ông hay không. Nhưng chắn là có; nếu không
Nguyễn Cư Trinh không trở lại nhận chức Ký lục Bố chánh
dinh. Cho hay ngày xưa, không phải ông quan nào củng cúc
cung tận tụy vua chúa theo nghĩa “quân xử thần tử, thần
bất tử bất trung” để được thăng quan tiến chức, hưởng thụ
bổng lộc triều đình, những người như Nguyễn Cư Trinh
củng không phải là nhiều. Vinh hoa, phú quý không thay
đổi được quan niệm làm quan của ông. Làm quan là phục
vụ, lo cho dân cho nước; chớ không để bóc lột, ức hiếp dân.
Còn chúa Võ vương Nguyễn Phước Khoát, một con người mà
sử gia Lê Quý Đôn có nhận xét: “Là người thông minh,
cương nghị, tham lam, tàn nhẫn, nhiều dục vọng, ưng việc
gì thì quyết làm cho kỳ được”, nhưng lại là người biết lắng
nghe kẻ dưới trướng. Phàm các bậc vua chúa ngày xưa, đều
có quanh mình ít nhiều quân sư, mưu sĩ. Lịch sử cho thấy,

83