Page 44 - nam bo xua va nay

T ’ ăm Minh Mạng thứ tư (1823), nhận thấy địa thế của thôn
Vĩnh Trường quá gần sông lớn và gần biển, tuy có lợi thế
-L ^ lốn về giao thông, mua bán nhung không thuận tiện trong
công tác phòng thủ của một trung tâm hành chánh, nhà vua cho
phép dời ly sở Trà Vang từ thôn Vĩnh Trường về Sách Thanh Sái
(sách là cách phiên âm ra Hán tự của chữ Srok, một đơn vị quần cư
của đồng bào Khmer). Sách Thanh Sái được đổi lại là Thanh Lệ xã.

Năm 1840, Sa Sầm (còn gọi là Lâm Sâm hay Sa Som) khởi
binh chiếm ly sở huyện Trà Vinh (lúc này Trà Vinh từ phủ đổi
thành huyện). Vua Thiệu Trị phái các tướng Bùi Công Huyên,
Nguyễn Tiến Lâm, Nguyễn Công Nhân thống lĩnh quân đội tảo trừ
và nhà vua cũng cho phép dời ly sở Trà Vinh từ Thanh Lệ về làng
mới lập Minh Đức. Đó là năm Thiệu Trị thứ nhất, 1841. Theo bản
đồ cổ và diên cách lúc ấy, một cách đại để, Minh Đức là phần đất
nay chủ yếu là Phường Hai, một phần Phường Bảy và một phần
Phường Một.

Chúng ta có thể lấy cái mốc thời gian này làm điểm phát sinh
cho thị xã Trà Vinh với tư cách là một ly sở hành chánh. Cần chú ý
rằng, cảnh quan chung của một ly sở cấp huyện hồi ấy là một huyện
đường tương đối khang trang trong một cụm quần cư khá phát triển.
Ly sở Minh Đức vãn dùng lại ở chừng mực một thôn làng như bao
thôn làng chung quanh khác.

Thị xã Trà Vinh, xét với tư cách một đô thị, chỉ mới xuất hiện
sau ngày thực dân Pháp xâm chiếm và thiết lập ách cai trị của chúng
trên mảnh đất này. Đó'là ngày 21-6-1867, một ngày sau khi chúng
chiếm được thành Vĩnh Long. Ngay cuối năm 1867, thực dân Pháp
tiến hành quân chia các đơn vị hành chính và quân sự trên vùng đất
chiếm đóng. Ở phần đất phía nam sông Măng Thít, chúng thành lập

48