Page 76 - chua nguyen va cac giai thoai mo dat phuong nam

chép cụ thể, mà chỉ ghi rằng: “chúa thấy đất Gia Định địa cũng cam tâm. Ông bèn thừa dêm tối, cùng thuộc hạ đi

thế rộng rãi, sai khổn thần (quan phụ trách việc biên khổn) thuyền ra kinh. Lúc thuyền đến Bút Sơn thuộc hải phận
chia đất đặt châu Định Viễn (nay thuộc phủ Định Viễn) và Quảng Ngãi, người em chú bác của ông tên là Trần Thành
dựng dinh Long Hồ (tức tỉnh Vĩnh Long ngày nay) (2). Trên can rằng:
thực tế, người Việt đã đến hai vùng này khai phá định cư
“Phước Vĩnh là dòng dõi đại thần nước Nam, ở triều
từ lâu, sống xen lẫn với thổ dân địa phương. Vịêc Nặc Tha đình có nhiều thân thích, nay anh muôn Phân minh lẽ
nhường hai phần đất này cho chúa Nguyễn chỉ là động thái
phải, trái, ai sẽ biện bạch cho anh? Chi bằng chạy thẳng
pháp lý, hợp pháp hóa chủ quyền của Người Việt mà thôi. về Việt Đông, tìm chốn an thân, khỏi đem mình làm cá
Trước khi diệt được giặc Sa Tốt, Ninh vương thấy quá thịt cho người ta vằm xé”.
lâu mà giặc chưa bình được, có thơ quở trách nghiêm khắc. Đại Định nói rằng:
Điều khiển Phước Vĩnh sợ bị tội, đổ hết mọi sự chậm trễ
“Cha ta là Thượng Xuyên đã mang ơn nặng của triều
cho Thống binh Đại Định. Sự việc này được Trịnh Hoài Đức
đình, vua từng có lời dụ rằng: “Họ Nguyễn làm vua, ho
chép trong Gia Định thành thông chí như sau:
.Trần làm tướng, công khanh đời đời, không dứt”. Vinh
"... Bấy giờ luôn năm dùng binh mà chưa bắt được giặc,
hạnh biết chừng nào. Nay vì biên súy che lấp, bất công,
triều đình quở trách rất nghiêm, Phước Vĩnh sợ tội, mật nếu chẳng đến triều đình nhờ thẩm xét, ta sẽ mang tội
sứ đổ lỗi cho Đại Định năm trước không chịu tiến quân,
phản nghịch; bao nhiêu công nghiệp ông cha như núi như
lại tư thông với Chân Lạp, năm nay lợi dụng cơ hội người non sẽ sụp xuống hang, xuống sông; chẳng những ta mang
Lào gây loạn để giữ mãi binh quyền, mà đánh thì bất lực...
tội bất trung, mà còn mang tội làm con bất hiếu nữa, còn
Đại Định (dẹp xong giặc Lào) trở về Gia Định, Phước Vĩnh mặt mũi nào đứng trong trời đất”.

muốn ra tay trước để hại ông, bèn định ngày hội đồng các
“Bèn quát thủy thủ, khiến lái thuyền vào cửa Hàn,
tướng để xét hỏi. Đại Định biết mưu nghĩ rằng trước đây
Trần Thành cương quyết không chịu, giành với người thủy
vì Đại tướng (Phước Vĩnh) điều khiển không khéo nên Đạt
thủ để cầm lái, rồi cho thuyền thẳng ra biển. Đại Định
Thành bị giặc giết, kế đó lại ăn hôi lộ để rút quân về, tiến
thấy gió nam thổi mạnh, sợ thuyền đến Quỳnh Hải, khó
thoái không được việc, nay lại đổ lỗi cho ta, nếu bó tay chịu
quay buồm trở về, bèn rút gươm chém Trần Thành, quát
cho xét hỏi, y sẽ dùng quyền thế áp đảo, thêu dệt nên tội
lái thuyền quay thuyền vào cửa Hàn; rồi làm tờ trình nhờ
rồi ánh sáng không qua chậu úp, ai sẽ biện bạch oan này
dinh Quảng Nam chuyển lên triều đình. Sau khi Đại Định
cho tã. Chi bằng ta về kinh, xin bề trên thẩm xét, dẫu chêt
đêm tối trốn đi, Phước Vĩnh nghĩ chắc là ông ta về Quảng

77