Page 138 - nam bo xua va nay

Đào Châu là hiệu của Phạm Lãi. Phạm Lãi sau khi giúp Việt
Câu Tiễn thành công trong việc giữ nước, khi công thành thì thân
thối (thoái). Tâm sự ấy của Phạm Lãi phải chăng là nỗi niềm Trịnh
Hoài Đức?

Bên cạnh đó Trịnh Hoài Đức có nhiều thơ chữ Hán tặng các
bạn như các bài Khách Cao Miên quốc ký hoài Diệp Minh Phụng
Kỳ Sơn với các câu: “Cốquốc âm thư vạn lý tình ” (Nước cũ tin âm
mấy dặm trình) và câu kết: “Liên nhân khởi phục giá cô minh ”
(Giá cô kêu gọi, gợi thâm tình) phải chăng ông nhớ về cố quốc Việt
Nam lúc đang ở nước bạn “Cao Miên”. Nước cũ vừa hàm ý cố quốc
mà cũng là nơi chôn nhau cắt rốn bản thân mình. Cho nên dù phải
xa nước Việt, xa đất Gia Định, nhưng hình ảnh đất nước, con người
Việt Nam vẫn canh cánh bên lòng:

Chế Lăng sơn thúy nhiễu yên chướng
Gia Định hương quan nhập mộng hồn.

Dịch thơ:

Non nước Chế Lăng đầy chướng khí
Xóm làng Gia Định mộng hồn trông.
Thơ văn Trịnh Hoài Đức khá nhiều, không những về lượng mà
chất của các tác phẩm ông mới là phần đóng góp lớn cho kho tàng văn
hóa Việt Nam hồi thế kỷ XIX. Gia Định thành thông chí có lẽ là tác
phẩm tầm cỡ có giá trị lớn đối với toàn bộ văn học Việt Nam mà các
nhà trong Gia Định tam gia (gồm ông (THĐ), Ngô Nhơn Tịnh, Lê
Quang Định), và nhóm Sơn Hội (gồm 3 vị trên và các ông Diệp
Minh Phụng, Hoàng Ngọc uẩn...) quả thật lớn lao. Phần đóng góp
của họ đối với văn hóa Việt Nam rất phong phú và cho đến mãi hôm
nay tác phẩm của họ - trong đó có tác phẩm Trịnh Hoài Đúc - vẫn còn
là những bài học đối với chúng ta trong việc “ôn cố”.

151