Page 178 - nam bo xua va nay

trên, nhưng sự tồn tại và lưu truyền dù trong giới hạn nào, ít nhiều hất Tổ quốc. Yêu cầu của cuộc đấu tranh dân tộc, trách nhiệm và
cũng phản ánh một thái độ lên án PTG. Ịlơhĩa vụ thiêng liêng của nhà sử học đối với đất nước dĩ nhiên có
ảnh hưởng đến xu hướng chung của cuộc tranh luận. Chúng ta nên
Rồi trong thơ văn, trong các công trình nghiên cứu, chúng ta
jhi nhận kết quả của cuộc thảo luận năm 1962-1963 như một mốc
luôn luôn bắt gặp những nhận xét và đánh giá rất khác nhau, khác
¡ánh dấu nhận thức và thái độ của sử học đối với PTG trong bối
nhau đến mâu thuẫn, trái ngược nhau về nhân vật PTG.
cảnh lịch sử cụ thể lúc đó.
Năm 1962-1963, trên tạp chí Nghiên cứu Lịch sử bùng lên
Sau năm 1975, nhất là trong công cuộc đổi mới gần đây, nhiều
cuộc tranh luận về PTG. Tháng 10-1963, tạp chí đã công bố bài kết
nhà khoa học thấy cần phải đánh giá lại PTG một cách khách quan
luận của GS Trần Huy Liệu dưới tiếu đề “Chúng ta đã nhất trí vị
và đầy đủ hơn. Nhân dân và cán bộ tỉnh Bến Tre, Vĩnh Long quê
việc nhận định Phan Thanh Giản ”. Quan điểm chung của bài kết
hương của PTG càng mong mỏi và đòi hỏi các nhà khoa học và
luận là lên án PTG “Phan trước sau vẫn roi vào thất bại chủ nghĩa,
công luận làm sáng tỏ hơn thân thế và sự nghiệp của ông với tất cả
phản lại nguyện vọng về quyền lợi tối cao của dân tộc, của nhân
những gì ông đã để lại cho lịch sử và trong lòng dân, những thành
dân ”, là phạm tội “dâng thành hiến đất cho giặc” và từ đó pho
công và thất bại, mặt tích cực và hạn chế, những trăn trở và uẩn
nhận tất cả “tứ đức” của ông như “đức tính liêm khiết”, “lòngyên
khúc của đời ông.
nước”, “thưong dân ”... vì “công đức đã bại hoại thì tứ đức còn có
gì đang kể”(3). Đó chính là lý do sâu xa và gần gũi đưa đến cuộc hội thảo
khoa học do Tỉnh ủy, ƯBND tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre phối hợp với
Bài kết luận này cũng như những tham luận đăng trên tạp chí
Trung tâm KHXH & NVQG, Hội KHLSVN và Ban KHXH Thành
Nghiên cứu Lịch sử lúc bấy giờ cho thấy, bên cạnh thái độ lên án
ủy TP Hồ Chí Minh tổ chức. Sự có mặt và tham gia tích cực của
PTG, cũng có những ý kiến muốn nhìn nhận ông một cách toàn
nhiều nhà khoa học ở địa phương và Trung ương, nhiều cán bộ lãnh
diện hơn và phải ghi nhận những phẩm giá, nhân cách của ông một
đạo của hai tỉnh và sự theo dõi, chờ đợi của nhân dân quê hương
cách khách quan và thỏa đáng hơn. Và ngay sau khi cuộc thảo luận
PTG đủ cho thấy sự cần thiết và ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn
kết thúc với kết luận lên án và phê phán nặng nề như vậy thì GS 0
của cuộc hội thảo.
Văn Thỉnh với tư cách là một người con của Bến Tre, của Nam ty
2. Tư liệu là cơ sở khoa học cần thiết để phục dựng lại một
lục tỉnh tỏ thái đ ộ băn khoăn và không đồng tình. Như vậy là CUỘC
thảo luận năm 1962-1963 tuy kết thúc, nhưng trong tranh luậnví cách đáng tin cậy thân thế và sự nghiệp của PTG cùng những mối
sau khi kết luận, vẫn tồn tại những quan niệm và ý kiến khác nhay hệ phức tạp giữa ông với thời cuộc, với triều đình và quân
Hơn thế nữa, cuộc tranh luận lúc bấy giờ diễn ra trong hoàn cảni1 ^háp lúc bấy giờ. Chỉ trên cơ sở những sự thật lịch sử được xác

cuộc chiến tranh dân tộc đang phát triển gay gắt mà mục tiêu c2° bằng tư liệu cụ thể, chúng ta mới có thể phân tích và nhận
nhất của nhân dân cả nước là chống xâm lược, là độc lập và thôi1 tfịnh một cách khoa học.
:

196 197