Page 182 - nam bo xua va nay

Nguỵễn(ĩữ) lại cho thấy một thủ đoạn của quân Pháp, lợi dụng thái
độ chủ hòa của PTG và những sơ hở của quân ta, để bất ngờ chiếm
thành. Chúng đem chiến thuyền đến áp sát thành Vĩnh Long, đưa
thư bắt nhường ba tỉnh miền Tây, buộc PTG xuống tàu thương nghị
rồi khi Phan trở lại, chúng kéo theo và bất ngờ đột nhập chiếm
thành Vĩnh Long. Việc chiếm thành An Giang và Hà Tiên cũng
diễn ra gần như thế. Đó là lý do chúng chiếm được ba thành quá dễ
dàng và không tốn một viên đạn. Tất nhiên để mất ba thành là trách
nhiệm không thể thoái thác của Kinh lược sử đại thần PTG và các
tướng giữ thành, nhưng dâng thành đầu hàng giặc hay bị lợi dụng và
lừa dối để mất thành lại là hai việc khác nhau liên quan đến phẩm
giá con người. Những tư liệu khác nhau như vậy đòi hỏi phải có sự
phân tích, đối chiếu và giám định rõ ràng trước khi sử dụng.
i
Giám định tư liệu và yêu cầu mặc nhiên của công tác sử liệu
học, nhưng hội thảo khoa học của chúng ta lần đầu tiên đưa ra yêu
cầu đó với những nghi vấn và đề xuất cụ thể về một số tư liệu liên
quan đến nghiên cứu con người và sự nghiệp PTG vào những năm
tháng thử thách nặng nề nhất trong cuộc đời ông.

3. Đánh giá PTG trước đây người ta thường tập trung vào 5
năm cuối đời ông từ khi ký Hòa ước 1862 nhuợng ba tỉnh miền
Đông đến khi để mất tiếp ba tỉnh miền Tây Nam kỳ năm 1867. Đó
là giai đoạn cuối đời mà ông phải gánh vác những trọng trách nặng
nề trong những mâu thuẫn của đất nước và của bản thân phát triển
đến cực điểm mà ông không vượt qua được và tự kết thúc bằng cái
chết. Trong giai đoạn này tập trung nhiều vấn đề phức tạp cần làm
sáng tỏ nhất. Nhưng khi xem xét và đánh giá một con người, chúng
ta cần nhìn nhận một cách toàn diện về toàn bộ cụộc đời và sự
nghiệp của con người đó.

201