Page 63 - nam bo xua va nay

Nhờ vậy, dưới thời Gia Long, Phú Quốc hết sức phồn thịnh,
dân số tăng đông, gồm 12 thôn thuộc<8). Nhiều khoảnh ruộng lúa
và vườn cây ăn trái bao phủ rộng khắp. Thuyền buôn các noi (Chân
Lạp, Hải Nam, Hội An, Biên Hòa...) đến mua bán rất đông. Riêng
Phú Quốc có một đội thương thuyền mang thổ sản đến tận miền
Trung và liên lạc với cả bờ biển Trung Hoa, triều đình lúc bấy giờ
đã đặt một bộ phận hành chánh và lực lượng quân sự riêng để
quản lý nơi này.
Dưới thời Minh Mạng- Thiệu Trị, quân Xiêm thường kéo
sang đánh phá Phú Quốc. Lực lượng quân phòng trú ở đây suy
yếu dần. Một phần dân chúng bị mang đi cầm tù ở Xiêm, một
phần bỏ trốn sang đất liền hay vào rừng ẩn náu. Phú Quốc bị
hoang phế dần. Rừng xanh ra sức phủ lại làng xóm, phố chợ, làm
biến mất dần dấu vết khai phá.
Năm 1868, anh hùng Nguyễn Trung Trực chọn Phú Quốc
làm căn cứ chống Pháp. Phú Quốc được chứng kiến những hoạt
động chiến đấu cuối cùng của ông trên đảo(9).

Khi Nguyễn Trung Trực bị bắt và bị hành quyết năm (1868)
thì có thể coi quần đảo Phú Quốc bị đặt dưới quyền cai trị của
Pháp hoàn toàn<10). Sau khi đến, người Pháp tìm hiểu rất kỹ về đảo
này, bằng nhiều lần khảo sát thực tế.

Các bản phúc trình của viên thanh tra người Pháp Ô.Hersene
(1869,1872) mô tả lại hiện trạng cũng như sinh hoạt của cư dân
thuở ấy với nhiều chi tiết cụ thể:(n)
_ “ Về phương diện hành chánh, Phú Quốc chia làm hai làng
Hàm Ninh vả Gian Đông (Dương Đông)". “Nhả cửa ở Dương
Đông rất sạch sẽ, biểu lộ mức sinh hoạt sung túc". Ớ Hàm Ninh

69