Page 231 - ke chuyen cu pho bang nguyen sinh sac

Phụ ìục

tranh chấp đất đai giữa nông dân với cường hào, bị Coutelle
và Slanger, chỉ huy đồn Đồng Phó lợi dụng, làm cho Biên tu
chánh thất phẩm quyền tri huyện Phạm Lê Doãn bị phạt "40
roi thay bằng truất 6 tháng lương, ghi vào lí lịch”1.

Phó bảng Nguyễn Sinh Huy là một sĩ phu yêu nước, một
nhà khoa bảng vốn không muôn ra làm quan, đầy lòng
thương dân nghèo và căm ghét bọn "sâu dân mọt nước", lại
bị chính phủ bảo hộ và Nam triều đẩy đi "cầm cân nẩy mực"
một huyện bán sơn địa mới lập, nóng bỏng những tranh
chấp, mâu thuẫn giai cấp và dân tộc như Bình Khê. Trong
thòi gian tại chức ở Bình Khê, đây cũng không phải là lần đầu
cụ Nguyễn Sinh Huy "thụ lý mà để lần lữa ngày tháng" nhữhg
vụ "vốn thuộc loại nhỏ"1, như vụ kiện do Tạ Đức Quang là

2
"bên nguyên" hoặc làm "thầy kiện" cho bên nguyên!
Dùng hình phạt bằng roi đôi với phạm nhân, ngay cả với
quan chức phạm lỗi (như quyền tri huyện Biên tu Phạm Lê
Dcãn) là luật lệ của triều đình Huế chứ đâu phải do cụ
Nguyễn Sinh Huy đặt ra hay lạm quyền (chữ dùng trong Hồ
sơ 17801 của Sở mật thám Trung Kỳ). Thập trưởng Đỗ Trĩ
(tức Đội Oanh) đánh Tạ Đức Quang đến "chảy máu"3 đúng
là do "huyện viên sai khiến". Song không có gì để biện
minh rằng, viên đội này không "lạm dụng" để khảo tiền

1. Theo Tài liệu của Toà Khâm sứ Trung Kỳ ngày 8.1 (có thể là tháng
ó), 1909 về vụ Phạm Lê Doãn.
2. Theo Tờ trình Bộ Hình ngày 15.8, Duy Tân thứ 4 (18.9.1910).
3. Theo Tờ trình Bộ Hình ngày 15.8, Duy Tân thứ 4 (18.9.1910).

231