Page 129 - nam bo xua va nay

Hữu đã viết: "về phần cư dân người Việt ở vùng Gia Định thuởcíy:
đa số là người tứ xứ, nhung nhiều nhất hì dân Quảng Bình (...) theo
nối vết chân kinh lược của Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh thì nhận
thấy nhiều vùng đất mới khai sang đều được ghép chữ BINH hoặc
chữ TẢN vào đằng trước hay dằng sau địa danh mới đặt tên như
Bình Long và Tân Bình vốn xuất xứ từ huyện Tân Bình ở tinh Quảng
Bình’’ (trang 97, sđd). Ta cũng biết Bình Dương và Tân Long là hai
huyện của phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định thời ấy. Có lẽ sau đó, sự lắp
ghép chuyển dịch này vẫn còn tiếp diễn, nên ta dễ dàng tìm thấy
hàng loạt địa danh bắt đầu bằng chữ BÌNH và TÂN trên dịa bàn
miền Nam và đặc biệt ở vùng đất Bình Dương ngày nay như: Bình
Hòa, Bình Chuẩn, Bình Nhâm.i.; Tân Thới, Tân Định, Tân Khánh
v.v... Ngay trong một tư liệu có nói đến việc triều đinh lúc bấy giờ
đã chỉ dụ cho các quan nên lấy sáu chữ: AN, BÌNH, PHÚ, PHƯỚC,
LONG và TÂN để đặt tên cho các vùng đất mới, ta vẫn thấy có tên
của hai chữ BÌNH và TÂN (“bình an” và “mới mẻ”).
Đến đây có một câu hỏi cần được giải đáp: vùng đất của huyện
Bình Dương cũ vừa nói trên và tỉnh Bình Dương của những năm
(1957-1975) cũng như tỉnh Bình Dương mới tách ra từ tỉnh Sông Bé
có sự liên quan ra sao về vị trí địa giới và nếu có một sự chuyển dịch
qua lại về tên gọi, thì quá trình đó đã diễn ra như thế nào?
Qua một số công trình khảo sát về địa bạ, phần rối rắm là việc
chia cắt, tách nhập, thay đổi địa phận ranh giới vùng đất đầy biến
động này qua nhiều thời kỳ khác nhau kéo theo sự thay đổi về diện
tích, dân số. Tuy nhiên, căn cứ vào các tưliệu đáng tin cậy, chúng ta
có thể biết chắc rằng: phần lớn của tỉnh Bình Dương trước 1975 và
tỉnh Bình Dương vừa mới được tách ra (11/1996) đều nằm trên địa
phận TỔNG BÌNH AN có từ năm 1698 (được nâng thành huyện

141