Page 241 - nam bo xua va nay

Như vậy, trong các tài liệu lịch sử chỉ thấy ghi có tên Trần
Văn Học, làm quan dưới triều Gia Long mà không hề thấy nói đến
ai là Nguyễn Văn Học.

Sau đây là tài liệu nói về Trần Văn Học trong Đại nam chính
biên liệt truyện. Tài liệu này do Ô. Nguyễn Năng Lự và Bửu Cầm
trích dịch:

TIỂU SỬ TRẦN VĂN HỌC

Trần Văn Học, người huyện Bình Dương, thành Gia Định.
Lúc đầu, Học theo giám mục Bá Đa Lộc(1) (Évêque d’Adran) đến
yết kiến Thế tổ Cao hoàng đế tại Gia Định. Năm Nhâm Dần (1782),
quân Tây Sơn vào cướp phá, quân ta thất lợi, Học cùng Bá Đa Lộc
hộ tùng xe giá bà mẹ vua Thế Tổ và cung quyến đến trú tại Long Áo
(thuộc Cao-man), rồi bàn cùng nhau rằng: “Hiện nay, nước nhà gặp
nhiều hoạn nạn, chúng ta nên tùy nghi mà xử sự”; thế rồi Học không
đợi mệnh vua, tự tiện ra lệnh cho người Cao-man hộ vệ xa giá bà
mẹ vua Thế Tổ và cung quyến dò đường Hậu Giang tiến đến Cần
Thơ để tìm vua, lại sai Giám quân Nguyễn Hữu Thụy sang Tiêm La
cầu viện.

Đến khi quân Tây Sơn tới, thuyền ngự chạy ra biển, Học theo
Bá Đa Lộc đem quốc thư sang triều đình nước Tiêm; vua Tiêm cho
binh thuyền đi đón vua Thế Tổ vào nước, rồi gủi binh lính sang
giúp nhưng bị bại trận. Vua Thế Tổ lại sang Tiêm, và sai Học cùng
Bá Đa Lộc, Phạm Văn Nhâm, Nguyễn Văn Liêm, v.v... hộ tùng

262