Page 335 - nam bo xua va nay
P. 335
Vĩnh Long một vườn
ưom nghệ thuật
• HOẢI ANH
V ĩnh Long là một trong những cái nôi của sân khấu cải lương,
và là quê của nhiều nghệ sĩ tài danh.
Người có công đầu với nghệ thuật cải lương là ông Trương
Duy Toản, tự là Mạnh Tự, bút hiệu Đổng Hồ, sinh năm 1885, quê
ở Vũng Liêm, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long. Thuở nhỏ học tại
Sài Gòn, năm 1905 làm Kinh lịch tại văn phòng tòa Khâm sứ Nam
Vang (Phnom- Pênh). Sau khi đổi về Sài Gòn, ông tham gia phong
trào Việt Nam Quang Phục Hội của Phan Bội Châu và Minh Tân
Hội của Trần Chánh Chiếu. Năm 1910, ông cho ra đòi tiểu thuyết
Phan yên ngoại sử Tiết phụ gian truân (một trong những tiểu
thuyết khai sinh cho văn học hiện đại) nhằm mục đích kín đáo kêu
gọi đồng bào quyên góp tiền bạc ủng hộ phong trào Đông du đưa
học sinh ra nước ngoài học, rèn luyện nhân tài, sắm sanh vũ khí để
nổi dậy chống Pháp. Tháng 6/1913, ông xuất dương sang Hương
Cảng, rồi cùng Cường Để, Đỗ Văn Y và Lâm Tỷ đáp tàu sang Châu
âu. Ông được giao nhiệm vụ mang bức giác thư của Cường Để gửi
chính phủ Pháp, nội dung phê phán chính sách cai trị của Pháp ở
Đông Dương và yêu cầu Pháp sớm sửa đổi đường lối cai trị lỗi thời
ấy đi. Tháng 12-1913, sau khi gặp toàn quyền Sarraut, ông bị Pháp
363
