Page 138 - chua nguyen va cac giai thoai mo dat phuong nam

T

nhiều chỗ trú xum xê. Tiếng chim hót và thú vật kêu vang
dội khắp nơi. Vào nửa đường trong cửa sông, người ta mới
thấy lần đầu cánh đồng bỏ hoang, không một gốc cây nào.
Xa hơn tầm mắt chỉ toàn là cỏ kê đầy dẫy. Hàng trăm
ngàn con trâu rừng tựu hợp từng bầy trong vùng này. Tiếp
đó, nhiều con đường dốc đầy tre chạy dài hàng trăm lí. Loại
tre này có gai và măng thì có vị rất đắng...” (tr.80)

CHRISTOPHORO BORRI TRONG “XỨ ĐÀNG TRONG
NĂM 1621” <*>

“Xứ Đàng Trong được người Bồ gọi như vậy nhưng trong
tiếng bản xứ là Anam có nghĩa là miền Tây. Đối với nước

Tàu, xứ này thực sự nằm ở phía Tây. Nhưng người Nhật
gọi xứ này là Cochi, trong tiếng bản xứ của họ, cũng có
nghĩa là Anam trong tiếng Đàng Trong. Nhưng người Bồ
đã vào Anam để buôn bán, họ dùng tiếng Nhật Coci và
tiếng Tàu Cina mà thành tiếng thứ ba là Cocincina để chỉ
xứ này, chủ ý phân biệt Cocin cạnh Cina với tỉnh Cocin
thuộc Ân Độ, do người Bồ chiếm đóng. Còn trong các bản

(*) Cristophoro BORRI sanh năm 1583 tại Milan (Ý), vào dòng Tên năm
1601. Ông qua Ân Độ năm 1615 và tới Đàng Trong, cải trang làm bồi
tàu năm 1618. Ông ở Đàng Trong đến năm 1622 thi về Macao. Tác phẩm
về xứ Đàng Trong được ông viết bằng tiếng Ý, xuất bản năm 1631; được
dịch sang tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Latinh, tiếng Hà Lan, tiếng Đức
vào các năm 1631-1633. Ba trăm năm sau xuất hiện ở Việt Nam bằng
tiếng Pháp, ơ đây chúng tôi xin trích dẫn chương I về quốc hiệu, vị trí
và diện tích của xứ Đàng Trong (tr. 11-13), theo bản dịch tiếng Việt của
Hồng Nhuệ - Nguyễn Khắc Xuyên - Nguyễn Nghị, NXB.TP.HCM, 1998

139