Page 235 - nam bo xua va nay
P. 235
Nguyễn Trung Trực tuy đã bị Pháp xử tử, nhưng chúng ta vẫn
có thể tiếp tục được đọc những hàng, những trang tương tự trong
chính những tác phẩm của Pháp viết về lịch sử Việt Nam.
cXưa & Nay 10/98)
Chủ thích:
(1) Ông bị bắt vào năm 1868 và trong bản khảo cung, ông trả lời ông 30
tuổi. Các tác giả dựa vào đây để nói ông sinh năm 1838. Cũng trong
bản khảo cung này, ông cho biết ông sinh tại Tân An phủ. Mà Tân An
phủ thời này thuộc tỉnh Gia Định, có tới 4 huyện, 18 tổng, 217 xã thôn...
(2) Đánh đắm tàu Espérance trên sông Vàm cỏ, gần làng Nhật Tảo
ngày 10-12-1861, tấn công một chiếc tàu tuần tiễu cua Pháp tại Bến
Lức ngày 17-12-1862, đánh chiêm Rạch Giá ngày 16-6-1868...
(3) Nhiều hồ sơ tương đối quan trọng về tình hình an ninh và chính trị
trong những năm cuối thập niên 1860 đến đầu thập niên 1870, đã được
ghi là phát hiện mất. Theo một số nhà chuyên môn thì người Pháp khi
trở lại Việt Nam đã lấy đi một số hồ sơ liên quan đến giai đoạn này.
(4) Quyển 2 của bộ sách này cũng đã trở nên hiếm. Tại thư viện của
Hội Nghiên Cứu Đông Dương, phiếu thì còn nhưng sách không còn. Do
đó, các đoạn trích dẫn của quyển 2 này trong bài được trích dẫn lại từ
một số tác giả viết về Nguyễn Trung Trực.
(5) Cơ mật viện vi trích tư sự, đề ngày 6-2 năm Tự Đức 24, tức 1872.
Tài liệu mang kỷ hiệu R.73/199 tại Lưu trữ T.Ư. 2.
(6) A. Schreiner, sđd, tr.223.
255
