Page 354 - nam bo xua va nay
P. 354
Cửu-mất, khi Mạc Thiên Tứ lên kế nghiệp cha giữ cõi Hà Tiên.
Mạc Thiên Tứ vừa là một danh tướng, vừa là một tao nhân, thi
hào thời ấy. Mười bài vịnh mười cảnh đẹp của Hà Tiên, (Hà Tiên
thập cảnh) “chỉ riêng với tư cách là thơ chữ Hán cũng xứng đáng có
một vị trí nhất định trong nền thơ ca quá khứ dân tộc”. (Lê Đình
Ky) '
Đất nước tươi đẹp sinh ra thơ và thơ làm cho mây nước, hang
động, cây đá có linh hồn. Họ Mạc về đây, từ lâu đã qui phục Nguyễn
triều, tự coi mình là công dân nước Việt. Mạc Thiên Tứ sinh trưởng
trên đất Hà Tiên, trong lòng ông có dòng máu Việt của mẹ và người
bạn đời của ông cũng là người phụ nữ Việt Nam. Ta có thể cảm
nhận niềm tự hào sâu xa của Mạc Thiên Tứ:
“ Thế cả vững vàng trên Bắc Hải
Công cao đồ sộ giữa Nam thiên ”
Ông không chỉ kế thừa sản nghiệp của cha, Hà Tiên thời Mạc
Thiên Tứ có thêm bốn huyện Long Xuyên (Cà Mau) Kiên Giang,
Trấn Giang (Cần Thơ) Trấn Di (Bạc Liêu, Bãi Xàu). Sự phồn thịnh
nối nhau làm sáng cõi Hà Tiên. Những cuộc khai khẩn đất đai, mở
mang chợ búa, phố xá, chăm lo văn hóa đồng hành với việc tu bổ hệ
thống đồn trại Hà Tiên. Mặc nhiên họ Mạc đã xác lập cương thổ
Đại Việt sớm nhất phía Nam.
Từ thời Mạc Cửu, Hà Tiên đã là điểm giao lưu buôn bán với
nhiều nước bên ngoài. Mạc thị gia phả chép: “Ông (Mạc Cửu) chiêu
tập các nước hải ngoại đến buôn bán. Tàu thuyền đi lại rộn rịp.
Người Việt, người Đường, người Liêu, người Man kéo đến trú ngụ
làm ăn, hộ khẩu ngày càng trù mật, tiếng tăm của ông lừng lẫy
khắp mọi nơi... ”
383
