Page 188 - nam bo xua va nay

việc ký Hòa ước 1862 nhượng ba tỉnh miền Đông cho Pháp, trong
việc để mất ba tỉnh miền Tây năm 1867 và cái chết của ông, mối
quan hệ trách nhiệm giữa PTG với vua Tự Đức và triều Nguyễn.

Về tư liệu và một số sự kiện liên quan cũng được nẽu lên để
cố gắng tìm ra sự thật lịch sử bấy lâu nay bị che phủ trong màn
sương mù của những tài liệu ghi chép lắt léo một cách dụng ý, thậm
chí cả sự bịa đặt và bóp méo mà chưa hề được thẩm định một cách
khoa học (đã trình bày trong phần 2). Hội thảo lưu ý các nhà khoa
học nẽn tiếp tục dày công tra cứu, giám định tư liệu để sớm đưa ra
ánh sáng những sự việc bị che đậy nhằm trả lại cho lịch sử những sự
thật lịch sử và có đủ cơ sở khách quan hơn trong việc nhìn nhận và
đánh giá PTG một cách công minh.
Cho đến lúc này, trong chúng ta vẫn còn những khía cạnh bất
đồng hay khác biệt, và ai cũng mong muốn được tiếp tục nghiên
cứu và trao đổi. Tuy nhiên, chúng ta cũng rất vui mừng nhận thấy
qua hai ngày hội thảo, chúng ta đã làm sáng tỏ được những vấn đề
đặt ra và đi đến một số nhận thức chung trong việc đánh giá PTG
vào 5 năm cuối đời ông.
Hòa ước năm Nhâm Tuất 1862 gồm 12 điều khoản, trong đó
điều cơ bản là triều Nguyễn nhượng hẳn cho Pháp ba tỉnh Biên
Hòa, Gia Định, Định Tường cùng đảo Poulo Condor (Côn Đảo) và
chịu bồi thường chiến phí 4 triệu đồng bạc trả trong 10 năm, người
Pháp và Y Pha Nho được quyền tự do truyền đạo và buôn bán. Rõ
ràng đây là một hiệp ước xâm phạm nặng nề đến lãnh thổ của đất
nước và chủ quyền quốc gia, đi ngược lại quyền lợi dân tộc và truyền
thống dân tộc. Ngay lúc bấy giờ, nhân dân Nam kỳ và nhân dân cả
nước đã tỏ sự bất bình, chống đối lại hòa ước đó và ngày nay cũng
không một ai có thể biện hộ được. Nhưng vấn đề là phải chăng PTG

207